ΦΟΙΒΟΣ ΠΙΟΜΠΙΝΟΣ

Τα παραπάνω επίθετα ανήκουν σε ολιγάριθμη σειρά σύνθετων λέξεων που εμφανίζουν διπλή μορφή, αφού έχουν το ίδιο συνθετικό άλλοτε στην αρχή και άλλοτε στο τέλος τους (π.χ. Θεόφιλος – Φιλόθεος, Θεόδωρος – Δωρόθεος κ. ά.). ΄Οταν το συνθετικό φιλο- ή φιλό- ή φιλ- βρίσκεται στην αρχή μιας σύνθετης λέξης, δηλώνει αγάπη, προτίμηση, ροπή/ κλίση προς κάποιον ή κάτι (πβ. φιλόσοφος=αυτός που αγαπά τη σοφία, φιλαλήθης=αυτός που αγαπά την αλήθεια, φιλόθρησκος=αυτός […]

Το ρήμα περιμένω σημαίνει γενικά «βρίσκομαι σε κατάσταση αναμονής για συνάντηση ή απάντηση σε κάτι που έχει ήδη κανονιστεί ή ζητηθεί» (π.χ. περιμένω ένα ταξί να έρθει να με πάρει / περιμένω το αποτέλεσμα των ιατρικών εξετάσεών μου / με περιμένει πολλή δουλειά στο γραφείο / όλα τα περιμένει από τη γυναίκα του). Το ρήμα προσμένω σημαίνει το ίδιο, με έντονο ωστόσο το στοιχείο της επιθυμίας, της λαχτάρας (π.χ. η […]

Οι διαφορετικής σημασίας και προέλευσης λέξεις μετόπη και μέτωπο μοιάζουν σχεδόν ηχητικά, γι’ αυτό μπερδεύουν κάπως τους γράφοντες ως προς τη σωστή ορθογραφία τους. Η αρχαία λέξη μετόπη προέρχεται από την πρόθεση μετά και το ουσιαστικό οπή(=τρύπα) και σημαίνει το αρχιτεκτονικό τμήμα με τη μορφή πλάκας που παρεμβάλλεται μεταξύ των τριγλύφων (που έδιναν τρόπον τινα την αίσθηση οπών). Τα τρίγλυφα και οι μετόπες αποτελούν από κοινού το διάζωμα των αρχαίων […]

Η λέξη σίτευση προέρχεται από το ρήμα σιτεύω και σημαίνει την πάχυνση ζώου με την παροχή άφθονης τροφής (π.χ. σίτευση μόσχων / αιγοπροβάτων / πτηνών). Η λέξη σίτιση προέρχεται από το ρήμα σιτίζω και σημαίνει την παροχή τροφής, την παροχή φαγητού σε κάποιον (π.χ. διατέθηκαν μεγάλες ποσότητες ξηράς τροφής για τη σίτιση των σεισμοπαθών).   Φοίβος Ι. Πιομπίνος  piombinos.blogspot.gr

Τα ομόηχα ουσιαστικά στίχος και στοίχος σημαίνουν και τα δύο «γραμμή, αράδα, σειρά». ΄Ομως το μεν στίχος δηλώνει γραμμή ποιήματος, το δε στοίχος γραμμή σε οποιαδήποτε διάταξη (γυμναστικής, στρατού κ.λπ.). Και τα δύο ωστόσο προέρχονται από το αρχαίο ρήμα στείχω που σημαίνει βαδίζω σε σειρές. Από το ουσιαστικό στίχος παράγονται τα : στιχου-ργός (στιχουργώ, στιχούργημα, στιχουργικός), στιχο-πλόκος, στιχο-γράφος, διά-στιχο (= το μεταξύ των σειρών τυπωμένου κειμένου διάστημα, εξ ου διαστιχώνω, […]

Πάμπολλα είναι τα παράγωγα των δύο αυτών λεξικών επιθημάτων, των οποίων η χρήση συγχέεται συχνά, μολονότι η σημασία τους είναι διαφορετική, πιθανότατα επειδή ετυμολογικώς συνδέονται με το ίδιο ρήμα γί(γ)νομαι. Η κατάληξη –γενής δηλώνει αυτόν ή αυτό που γίνεται/έγινε, που προκαλείται από κάτι. Η κατάληξη –γόνος δηλώνει αυτόν ή αυτό που προκαλεί κάτι, που κάνει κάτι. ΄Αρα σεισμογενής είναι αυτός που προέρχεται από σεισμό (π.χ. σεισμογενείς μετατοπίσεις), ενώ σεισμογόνος είναι […]

Το επίθετο διαβόητος σημαίνει εκείνον που είναι πολύ γνωστός για την κακή του φήμη και την αρνητική εικόνα που έχει γι’ αυτόν η κοινή γνώμη: ο διαβόητος ληστής / εγκληματίας / φονιάς / τρομοκράτης / ληστής / απατεώνας / δικτάτορας / συμμορίτης / μαφιόζος / γκάνγκστερ. Το επίθετο περιβόητος σημαίνει εκείνον του οποίου η φήμη έχει φτάσει παντού. Συνώνυμά του είναι τα επίθετα ξακουστός, περιλάλητος: ο περιβόητος ηθοποιός του κινηματογράφου […]

Το ρήμα σιωπώ και ο μεταπλασμένος μεσαιωνικός τύπος του σωπαίνω χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την πρόθεση κάποιου να τηρήσει σιγή, να παραμείνει σιωπηλός ή να πάψει να μιλά (π.χ. ο κατηγορούμενος εξακολούθησε να σωπαίνει πεισματικά). Το μεταβατικό ρήμα αποσιωπώ είναι εμφαντικός τύπος των ρημάτων σιωπώ και σωπαίνω και δηλώνει πως κάποιος αποφεύγει τελείως και με κάθε τρόπο, ούτε καν με υπαινιγμούς ή υπονοούμενα, να μιλήσει για κάτι. Αποσιωπώ σημαίνει σιωπώ […]

Η λέξη βαριά ως ουσιαστικό σημαίνει το βαρύ και μεγάλο σιδερένιο σφυρί, ενώ ως επίρρημα έχει τη σημασία του με δύναμη, με δυσκολία, με δυσαρέσκεια, με πάθος, με ψυχική οδύνη, με κόπο, κουρασμένα, πολύ άσχημα, βαθιά κ. ά. Η λέξη ζυγός σημαίνει: 1. την παραδοσιακή ζυγαριά. 2. το οριζόντιο τμήμα, στέλεχος της παραδοσιακής ζυγαριάς, από τις άκρες του οποίου αναρτώνται οι δύο πλάστιγγες 3. το εγκάρσιο εξάρτημα σε άροτρα ή […]