ΦΟΙΒΟΣ ΠΙΟΜΠΙΝΟΣ

Τελευταία, όλο και συχνότερα, ακούμε να κλίνεται εσφαλμένα το ρήμα αποτίω όπως το σχεδόν ομόηχό του ρήμα αποτείνω. To ρήμα αποτίω σημαίνει ξεπληρώνω κάποιο ηθικό κυρίως χρέος, αποδίδω ηθική οφειλή: η πατρίδα αποτίει την ευγνωμοσύνη της προς τους υπέρ αυτής πεσόντες / στον πόλεμο όλοι οι ΄Ελληνες απέτισαν το χρέος τους προς την πατρίδα. Το παραγόμενο ουσιαστικό είναι η απότιση. Το ρήμα αποτείνω δηλώνει πως απευθύνω προς κάποιον κάτι, στρέφω […]

Από τη λόγια χρήση του ρήματος απέχω έχει διατηρηθεί η σύνταξη της λέξης με γενική: Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης απέχουν της ψηφοφορίας / Απέχει των καθηκόντων του κ.ά. Οι παραπάνω φράσεις μπορούν επίσης να λεχθούν εμπρόθετα: Οι βουλευτές της αντιπολίτευσης απέχουν από την ψηφοφορία / Απέχει από τα καθήκοντά του κ.ά. Το ρήμα στον παρατατικό δίνει τον τύπο απείχα, -ες, -ε (π.χ. Ο προϊστάμενός μας απείχε πάντοτε από κάθε απεργία […]

Η μήτρα είναι το κοίλο, μυώδες όργανο του γυναικείου γεννητικού συστήματος σε όλα τα θηλαστικά που έχει τον προορισμό να φιλοξενήσει το γονιμοποιημένο ωάριο μέχρι αυτό να αναπτυχθεί πλήρως. Μεταφορικά χρησιμοποιείται με την έννοια του λίκνου για να δηλωθεί ο χώρος, το περιβάλλον όπου διαμορφώνονται αρχές, ιδέες, πολιτισμοί κ.λπ., που αποκτούν στη συνέχεια μεγάλη διάδοση και ακτινοβολία: η αρχαία Ελλάδα υπήρξε η μήτρα, στην οποία κυοφορήθηκε ο δυτικός πολιτισμός. Με […]

Το επίθετο σατιρικός σημαίνει αυτόν που σχετίζεται με το λογοτεχνικό είδος (έμμετρο ή πεζό) της σάτιρας, στο οποίο ασκείται κριτική, με σκωπτικό τρόπο, σε πρόσωπα και καταστάσεις της κοινωνίας με σκοπό τη διόρθωσή τους. ΄Αρα το επίθετο σατιρικός είναι συνώνυμο του σκωπτικού, του ειρωνικού, του επικριτικού, του κοροϊδευτικού (π.χ. ο Γ. Σουρής ήταν γνωστός σατιρικός ποιητής / έχει μονίμως σατιρική διάθεση / ο σατιρικός του χαρακτήρας βγαίνει τελικά στα γραπτά […]

Τα ομόηχα ρήματα γλείφω και γλύφω διαφέρουν σημασιολογικά, αφού ετυμολογούνται από άλλη ρίζα. Το γλείφω προκύπτει από το αρχαίο εκλείχω, από το οποίο προκύπτει και η λέξη λειχούδης, και σημαίνει 1. περνώ, σύρω τη γλώσσα μου πάνω σε κάτι (π.χ. ο σκύλος έγλειφε την πληγή του / το παιδί έγλειφε λαίμαργα το παγωτό του) 2. απομακρύνω κάτι με τη γλώσσα (π.χ. έγλειψε τη σοκολάτα από τα χείλη του) 3. μτφρ […]

Το επίθετο βιοτικός, -ή, -ό σημαίνει αυτόν που σχετίζεται με τη ζωή και ειδικότερα με τις υλικές ανάγκες της ζωής (π. χ. βιοτικές μέριμνες / ασχολίες / συνθήκες). Τα βιοτικά ως ουσιαστικό αναφέρονται στα υλικά αγαθά που είναι απαραίτητα για τη ζωή κατ’ αντιδιαστολή προς την πνευματική ζωή (π.χ. εφόσον δεν έχεις επιλύσει τα βιοτικά, δεν μπορείς να περάσεις στα πνευματικά). Σημειωτέον ότι το επίθετο βιοτικός γράφεται με όμικρον, όχι […]

Μολονότι το ρήμα ξοφλώ παράγεται από το ρήμα εξοφλώ, οι δύο αυτές λέξεις διαφέρουν σημασιολογικά. Το εξοφλώ σημαίνει «αποπληρώνω χρέη, επιστρέφω χρήματα που χρωστώ (π.χ. πρόλαβε κι εξόφλησε όλα του τα χρέη προτού να πεθάνει). Το ξοφλώ που χρησιμοποιείται κυρίως στον αόριστο και στη μετοχή σημαίνει «τελειώνω, δεν με υπολογίζουν πια πως υπάρχω ή πως αξίζω, δεν έχω τίποτα πια να προσφέρω ή να περιμένω, στη ζωή μου, δεν έχω […]