Φοίβος Πιομπίνος

Γλωσσικά τινα (ΣΟΘ’): περί πατριωτισμού και σωβινισμού

today19 Οκτωβρίου, 2018

Background

     Τα τελευταία χρόνια δεν τολμάει κανείς να υπερασπιστεί λεκτικά την πατρίδα κι αμέσως σπεύδουν κάποιοι τάχα μου διεθνιστές να τον κατηγορήσουν για σοβινιστή, έχοντας από καιρό απεμπολήσει τον όρο πατριώτης. Κι όμως οι δύο αυτές έννοιες είναι σαφώς διακριτές.

Ο σοβινισμός (παλ. ορθ. σωβινισμός) σημαίνει τον τυφλό εθνικισμό που χαρακτηρίζεται από τη φανατική εξύμνηση κάθε εθνικού στοιχείου, από την απόρριψη και περιφρόνηση των στοιχείων άλλων λαών, τον φανατικό, με επεκτατικές-επιθετικές βλέψεις πατριωτισμό. Ο όρος αποτελεί μεταφορά του γαλλικού chauvinisme, προερχόμενου από το όνομα Chauvin, ενός   αφοσιωμένου στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη γάλλου φανατικού πατριώτη, ήρωα του θεατρικού έργου La Cocarde tricolore (1831) του Jean H. Cogniard.

Απεναντίας ο πατριωτισμός σημαίνει την έμπρακτη αφοσίωση και αγάπη κάποιου πρός την πατρίδα του (π.χ. η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων). Η λέξη είναι αντιδάνειο (1790) μέσω του γαλλικού και πάλι patriotisme, που χρησιμοποιούν ο Ρήγας Φεραίος, ο Ευγένιος Βούλγαρις κ.ά. Το να αγαπά κανείς την πατρίδα ονομάζεται κανονικά φιλοπατρία, λέξη που πρωτοεμφανίζεται στον Αριστοφάνη. ΄Ομως στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν η λέξη φιλοπατρία δίνει την αίσθηση λογιότερης λέξης, αρχίζει να υποκαθίσταται από τις λέξεις πατριωτισμός και εθνισμός, η οποία μαρτυρείται από τον Ν. Σπηλιάδη το 1826. Η χρήση της λέξης εθνισμός με τη σημασία του πατριωτισμού, της φιλοπατρίας είναι πολύ έντονη τον 19ο αιώνα, ωστόσο ο περίφημος δικαστής και συγγραφέας Αναστάσιος Πολυζωίδης δημιούργησε το 1859 τη λέξη εθνικισμός με τη σημασία του «ειδωλολατρισμός», από το επίθετο εθνικός υπό τη χριστιανική έννοια του «ειδωλολάτρη». Βαθμηδόν η λέξη εθνισμός υποχώρησε και τη θέση της πήρε η λέξη εθνικισμός, που σήμανε και τον πατριωτισμό, δηλαδή την αγάπη προς την πατρίδα, αλλά και τις εδαφικές απαιτήσεις ενός έθνους εις βάρος άλλων εθνών, τον εθνικό επεκτατισμό. Στις μέρες μας η διάκριση μεταξύ των αγγλικών όρων nationism και nationalism κατέστη και στην Ελλάδα αναγκαία και άρχισε να εκφράζεται αντιστοίχως με το σημασιολογικό-λεξικό ζεύγος εθνισμόςεθνικισμός, όπου ο εθνισμός δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό, ο δε εθνικισμός τις εθνικιστικές επεκτατικές βλέψεις. Σε αντίθεση σε αυτό το ζεύγος όρων η λέξη διεθνισμός παρέμεινε από παλιά να δηλώνει το ξεπέρασμα της έννοιας του έθνους και την υποκατάστασή της από τη διεθνικά αντίληψη ότι δεν πρέπει να υπάρχουν όρια που να χωρίζουν τους λαούς, αντίληψη την οποία προέβαλαν όλες οι αριστερές ιδεολογίες.

 

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com

 

Συντάκτης: New Generation Radio

Σχολιάστε το άρθρο (0)

Αφήστε το σχόλιό σας

Το email σας δεν θα δημοσιευθεί. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *


[wpens_easy_newsletter firstname="no" lastname="no" button_text="Εγγραφή"]

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

0%