Γλωσσικά τινα (ΡΚΔ’): τα ουσιαστικά «μετάφραση», «διερμηνεία», «μεταγλώττιση» και «παράφραση»

      Προκειμένου για κείμενο, η μετάφραση είναι η «μετά-βαση» (λατ. trans-latio) από μία γλώσσα (π.χ. τα Γαλλικά) σε άλλη (π.χ. μετάφραση στα Ελληνικά). Επομένως, η μετάφραση προϋποθέτει δύο διαφορετικές γλώσσες.

Αν πρόκειται για προφορικό λόγο και η μετάφραση γίνεται συγχρόνως με την ομιλία, αν έχουμε δηλαδή ταυτόχρονη παραγωγή προφορικού κειμένου, τότε η μετάφραση χαρακτηρίζεται ως διερμηνεία.

Αν η μετάφραση γίνεται σε μορφές της ίδιας γλώσσας (από την αρχαία στη νέα Ελληνική, από τη μεσαιωνική στη νέα κ.ο.κ.), κάνουμε καταχρηστικώς λόγο για μετάφραση (π.χ. η μετάφραση του  Σοφοκλή από τα Αρχαία στα Νέα Ελληνικά), ενώ ο ορθός, ειδικός διαφοροποιητικός  όρος είναι μεταγλώττιση. Στις μέρες μας έχει επικρατήσει και για τις δύο περιπτώσεις ο όρος μετάφραση. Η μεταγλώττιση χρησιμοποιείται πλέον κυρίως για να δηλωθεί η μεταφρασμένη ομιλία των προσώπων ή του αφηγητή μιάς κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής ταινίας που αλλιώς λέγεται και ντουμπλάρισμα.

‘Οταν η μετάφραση δεν είναι απόλυτα πιστή (δηλαδή «κατά λέξη») αλλά πολύ ελεύθερη (δηλαδή «κατά το νόημα»), αποδίδοντας αδρομερώς το πρωτότυπο κείμενο,  έχουμε να κάνουμε με παράφραση. Αν το μεταφρασμένο κείμενο απομακρύνεται ακόμα περισσότερο από το πρωτότυπο,  τότε έχουμε ελεύθερη απόδοση, ενώ αν η απομάκρυνση είναι τέτοια και τόση, που να δημιουργείται τελικά ένα νέο κείμενο, βασισμένο απλώς στο πρωτότυπο, τότε έχουμε μια διασκευή.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος     piombinos blogspot.com