Ο κούρος της Μήλου

Ο κούρος της Μήλου, που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών, είναι ο μοναδικός, από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, που δεν απεικονίζει έναν νεαρό άντρα, πάνω στην ακμή της ηλικίας του, εκεί γύρω στα είκοσι δύο του, ως συνήθως, χρόνια, αλλά έναν λυγερό δεκαπεντάχρονο, το πολύ δεκαεξάχρονο, νεανίσκο στην πρώιμη εφηβεία του. Το μακρουλό κεφάλι του προβάλλει μπρος από ένα παραπέτασμα μακριών, βοστρυχωτών πλοκαμιών που πέφτουν ως τις ωμοπλάτες του. Το γαλήνιο πρόσωπό του, τόσο ξένο προς τα οργισμένα πρόσωπα των σημερινών επαναστατημένων εφήβων, φωτίζεται αδιόρατα από το περίφημο αρχαϊκό μειδίαμα,  που μαρτυρεί ότι ο νεαρός βιώνει την απόλυτη συμφιλίωσή του με την ύπαρξή του και την πλήρη εναρμόνισή του με το περιβάλλον του. Οι μισόκλειστοι οφθαλμοί του υποδηλώνουν πως βρίσκεται σε κατάσταση ενδοστροφής και υπαρξιακής πληρότητας και πως ατενίζει με νηφαλιότητα το αόρατο και τη μυστική σύνδεση του αοράτου με το ορατό. Το ραδινό σώμα του, σε ιδανική γυμνότητα, έχει άκαμπτα τα σκέλη, με το αριστερό του πόδι προτεταμένο,  τα δε σφιγμένα χέρια του, έτσι που ακουμπούν, ήρεμα αλλά αποφασιστικά, στην εξωτερική πλευρά των μηρών του, δείχνουν πως βρίσκεται, παρ’ όλη την απόσπασή του από τον αχό του κόσμου, σε πλήρη ετοιμότητα και παρουσία πνεύματος, και σχηματίζουν δύο εστίες συγκέντρωσης δυνάμεως, η οποία, κατά κάποιον, αγγίζει και τον πιο ανυποψίαστο θεατή.

΄Ολ’ αυτά συντελούν ώστε το άγαλμα να μην έχει πάψει, από το 550 π.Χ., να ακτινοβολεί την ενέργειά του στο περιβάλλον και να εκπέμπει τέτοιες δονήσεις, που μόλις να μπορεί να το χωρέσει η αίθουσα όπου βρίσκεται εγκλωβισμένο. Αν το πλησιάσεις σε κάποια ορισμένη μυστική απόσταση και επικεντρώσεις όλη σου την προσοχή και το βλέμμα σου στο υπέροχο τριγωνικό στέρνο του, θα το δεις να πάλλεται ανεπαίσθητα. Γιατί ο κούρος της Μήλου αναπνέει, αφού ζει, όπως επίσης ζουν όλα τα επιφανή δημιουργήματα της αρχαιοελληνικής αγαλματοποιίας. ΄Οποτε σε ταλαιπωρεί κάποιο δυσεπίλυτο πρόβλημα, όταν σε κατατρύχει κάποια στενοχώρια και βρεις την ευκαιρία να πας να σταθείς στα πόδια του κούρου την Μήλου με διάθεση περισυλλογής, άφεσης και ειλικρινούς αίτησης, γρήγορα αισθάνεσαι να σού αίρονται όλες οι δυσκολίες. ΄Αλλη μία απόδειξη της λυτρωτικής και θεραπευτικής επήρειας της υψηλής τέχνης, όποια και να είναι η έκφρασή της, που, επειδή κατορθώνει να αρθεί στο ύψος της δημιουργίας, υπερβαίνει τον θάνατο.

Σε μιαν ολότελα ευτυχή, χαρισματική και μοναδική για το ανθρώπινο πνεύμα περίοδο, ο αρχαίος έλληνας αγαλματοποιός μπόρεσε με απαράμιλλο τρόπο, και κυρίως με γνώση, να αποτυπώσει στην ύλη, κυρίως στο μάρμαρο, τις πνευματικές ιδέες που συνέλαβε, σμιλεύοντας γυμνά κορμιά που αναδίδουν πνευματικότητα, χωρίς ποτέ να ολισθήσει στον ευτελή αισθησιασμό. Το γυμνό, όπως και η Αλήθεια, είναι πέραν του καλού και του κακού, και τα αγάλματα, που αρχικά δημιουργήθηκαν για να αγάλλονται όχι οι θνητοί αλλά οι θεοί, δεν είχαν διακοσμητικό χαρακτήρα αλλά παιδευτικό, αποκαλυπτικό, αφού επέτρεπαν εν τέλει στους θνητούς να ανάγονται μέσω του κάλλους στο χώρο των Ιδεών και να κοινωνούν με αυτές.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com