Η ξενομανία των ελλήνων καλλιτεχνών

Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα προβάλλονται ξένες κινηματογραφικές ταινίες είτε ανεβάζονται θεατρικά έργα με τίτλο αμετάφραστο στα Ελληνικά. Τις σκέψεις που ακολουθούν μού τις γέννησε η προβολή στις κινηματογραφικές αίθουσες της τελευταίας ταινίας του Γούντι ΄Αλεν «Wonder Wheel”, στην οποία αδυνατώ να αναφερθώ για τον απλούστατο λόγο ότι, μη γνωρίζοντας την αγγλική γλώσσα, αφενός δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει ο τίτλος της και αφετέρου δεν μπορώ να  τον προφέρω. Εξάλλου   προβάλλεται και ταινία με τον τίτλο «Star Wars», ο οποίος  προφανώς θεωρείται πιο σικ από τον ελληνικό τίτλο «Πόλεμος των άστρων». ΄Οταν έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες τα αριστουργηματικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας,  μεταξύ των οποίων η Βίβλος και τα Ομηρικά έπη, μου προξενεί τεράστια απορία πώς δεν κατορθώνουν να μετραφράσουν δύο λεξούλες ενός τίτλου. Από τη στήλη των θεαμάτων κυριακάτικης εφημερίδας αντιγράφω τα θεατρικά έργα που παίζονται με αμετάφραστο τίτλο: «Asesinos milogueros» (στο Αγγέλων Βήμα), «Scotland road» (στην Αθηναϊδα), «To Show» (στον Ακάδημο), «Mamma mia!» (στο Ακροπόλ), «Fool for love» (στο ΄Αλμα), «Proof» (στο Από), «Lolitta Reversed» (στο Επί Κολωνώ), «Hommage» (στο Οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής»), «Camille Claudel Mudness» (στην Πόλη),  «Kafka’ s freaks» (στον Φούρνο), «Comedy revolution» (στο Χυτήριο), «Destination free» (στο Bios). ΄Ομως και οι ονομασίες των θεάτρων  και των θιάσων  αναφέρονται με λατινικά γράμματα, όπως π.χ. ALTERA, BIOS, OLVIO, RADAR, SKROW, STUDIO και FAUST. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ονομασίες των κινηματογραφικών αιθουσών: Village Faliro (δεν τους κάνει τουλάχιστον το Φάληρο), Village Pagrati (ούτε το Παγράτι), Village Shopping and More (άντε να αναφέρεσαι σ’ αυτόν τον τίτλο-σιδηρόδρομο) , Village The Mall, Village ΄Αγιος Δημήτριος (εδώ προφανώς δεν τους κάνει το Αghios Dimitrios), West City, Cinerama Digital (εδώ δεν τους κάνει το Ψηφιακό) Cinema, ΕΜΠΑΣΣΥ Nova Odeon, ΙΛΙΟΝ Digital Cinema, ΙΝΤΕΑΛ (ξένη λέξη γραμμένη τουλάχιστον με εληνικά στοιχεία), Κηφισιά Cinemax Class Cyta (άλλος τίτλος-σιδηρόδρομος), Novacinema Odeon Μαρούσι, Odeon Ατλαντίς, Odeon ΟΠΕΡΑ, Odeon Starcity, ΟΣΚΑΡ Digital και  Ster Cinemas. Εξάλλου συνηθίζεται πλέον όλο και συχνότερα να τιτλοφορούνται οι εικαστικές εκθέσεις και μάλιστα μερικές φορές με ξένο τίτλο, θαρρείς και δεν αρκεί να δεις τη δουλειά ενός καλλιτέχνη ανεξαρτήτως τίτλου, όπως παλαιότερα όταν  απλώς επισκεπτόμασταν τις ατιτλοφόρητες εκθέσεις του Γιάννη Τσαρούχη, του Γιάννη Μόραλη, του Νίκου Νικολάου, του Χατζηκυριάκου-Γκίκα και άλλων. Δυστυχώς η κακή αυτή συνήθεια πέρασε και στο χώρο του βιβλίου. ΄Ετσι βλέπουμε επίσης συχνά στα εξώφυλλα των βιβλίων να αναφέρεται το όνομα του συγγραφέα με το λατινικό αλφάβητο. Ενδεικτικά αναφέρω  τα εξώφυλλα των Εκδόσεων Οκτώ όπου αναφέρονται ονόματα συγγραφέων όπως π.χ. Gerard Hughes, J. Rachels & S. Rachels, Brian Leiter, Naomi Oreskes-Erik M. Conway, Kevin Featherstone, εξώφυλλο των Εκδόσεων  ΄Αγρα με το όνομα Marc Mazower, εξώφυλλο των Εκδόσεων Αλεξάνδρεια με τα ονόματα Tony Judt και  Timoty Snyder κ.ά. Το  γεγονός ετούτο καθιστά κάποιες φορές προβληματική την ανάγνωσή τους, ιδίως όταν πρόκειται για καινούργιους, άγνωστους στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μέχρι να μεταφρεαστούν, συγγραφείς από μη διαδεδομένες γλώσσες.  Και να σκέφτεται κανείς πως η ελληνική γλώσσα προσφέρεται πάρα πολύ -και πάντως καλύτερα από  τις άλλες γλώσσες- για την όσο το δυνατόν πιστότερη φωνητική απόδοση των ξένων λέξεων. Απεναντίας οι αναγνώστες των διαφόρων χωρών που οι γλώσσες τους γράφονται με  το λατινικό αλφάβητο διαβάζουν, ως είναι φυσικό, τα ονόματα εσφαλμένα , αφού τα διαβάζουν με τον τρόπο της γλώσσας τους (π.χ. το όνομα της ιταλίδας ηθοποιού Virna Lisi οι αγγλόφωνοι το διαβάζουν ως Βάιρνα Λάιζι, οι γαλλόφωνοι ως Βιρνά Λιζί και πάει λέγοντας, ενώ εμείς, γράφοντάς το  φωνητικά, το διαβάζουμε σωστά Βίρνα Λίζι όπως αλλωστε διαβάζεται στα Ιταλικά).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com