Η μουσική του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν

Πάντοτε πίστευα πως ο χρόνος είναι αναμφισβήτητα ο καλύτερος και αντικειμενικότερος, ο αδέκαστος  κριτής των έργων τέχνης. Εξάλλου, εντρυφώντας παλαιόθεν ως ερασιτέχνης στις διάφορες εκφράσεις της τέχνης, διαπίστωσα ότι με τα χρόνια πάρα πολλά έργα τέχνης που θαύμαζα ξεφτίζουν ή καταντούν  αδιάφορα ή παύουν να ασκούν τη γοητεία που μού ασκούσαν παλαιότερα. Τούτο μού συμβαίνει ιδιαίτερα στο χώρο της λογοτεχνίας όπου, διαβάζοντας κάποια βιβλία που με είχαν συναρπάσει νεότατο, τα βρίσκω σήμερα ρηχά ή και ανόητα. Και μιλάω για έργα καθιερωμένων και υπερεκτιμημένων, κατά την άποψή μου, συγγραφέων, για τους οποίους ενδεχομένως κάποιοι που έχουν την ίδια άποψη με μένα, δεν τολμούν να εκφέρουν αρνητική γνώμη, παρεκτός κι αν οι κρίνοντες είναι διάσημοι και καλύπτονται πίσω από την αυθεντία και το κύρος τους. Εδώ ο ίδιος ο ξακουστός  Ισπανός Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1547-1616), λίγο προτού να ξεψυχήσει, λέγεται πως κάλεσε κάποιον που του παραστεκόταν για να του εξομολογηθεί πως δεν είχε χωνέψει ποτέ τα έργα του Σαίξπηρ, δεν  είχε όμως ποτέ τολμήσει να  ομολογήσει κάτι το τόσο ανήκουστο δημοσίως, αλλά  και δεν άντεχε να πάρει αυτό το μυστικό μαζί του στον τάφο. Βέβαια κι εγώ θα έλεγα το ίδιο για τα έργα του Θερβάντες, που τα βρίσκω ανιαρά, του Τζέιμς Τζόυς (1882-1941), που τα θεωρώ ακαταλαβίστικα, ή του  Μαρσέλ Προυστ (1871-1922), που μού είναι απολύτως βαρετά.

Εν πάση περιπτώσει, ακούγοντας τελευταία για πολλοστή φορά την ΄Εννατη Συμφωνία του μέγιστου μουσικοσυνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (1770-1827), τόλμησα επιτέλους να παραδεχτώ στον εαυτό μου  τη χρόνια ανομολόγητη  δυσφορία που μου προξενούσε πάντοτε κυρίως το τελευταίο και  πιο ξακουστό μέρος αυτής της συμφωνίας με το πομπώδες ύφος της, η οποία  μού ξυπνάει απολυταρχικούς συνειρμούς και θεωρώ πως ταιριάζει σε ναζιστική ιδεολογία. Γι’ αυτό βρίσκω ευφυέστατη την ιδέα του αμερικανού κινηματογραφικού σκηνοθέτη Στάνλεϋ Κιούμπρικ (1928-1999) να χρησιμοποιήσει τη μουσική της Εννάτης  για την επένδυση σκηνών βίας στην ταινία του Το κουρδιστό πορτοκάλι.  Το βρίσκω αδιανόητο να υμνεί ο Μπετόβεν τη χαρά με τον βαρύγδουπο τρόπο που το κάνει, ντύνοντας με τη μουσική του την «Ωδή της χαράς» του Φρίντριχ Σίλλερ (1759-1805).  Είναι, ας πούμε, ποτέ  δυνατόν να εκφράζει ένας κάτοικος των παραλίων της Μεσογείου με τέτοιο τρόπο τη χαρά του; Ενδεχομένως να εξέφραζε τον ενθουσιασμό του, ποτέ όμως τη χαρά του με τέτοιον τρόπο. Τούτο βέβαια δεν σημαίνει διόλου ότι δεν θεωρώ σπουδαίο μουσικοσυνθέτη τον Μπετόβεν και δεν θαυμάζω το έργο του και ιδίως τα κουαρτέτα του για έγχορδα (Ραζουμόφσκυ κ. ά.).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com