Περί του Ελληνοϊνδικού Βασιλείου

Το ελληνιστικό βασίλειο της Βακτριανής με πρωτεύουσα τη Γάνδαρα, το οποίο ιδρύθηκε το 250 π.Χ. από τον έλληνα σατράπη Διόδοτο Α’ τον Σωτήρα σε εδάφη του σημερινού Αφγανιστάν, του Πακιστάν και της βορειοδυτικής Ινδίας, και διήρκεσε ώς το 125 π.Χ., υπήρξε αρχικά σατραπεία του βασιλείου των Σελευκιδών μέχρι που αποσχίστηκε απ’ αυτό και ανεξαρτοποιήθηκε μετά την παρακμή της «Σελευκίδειας Ασίας». Με τις επεκτατικές εκστρατείες των διαδόχων, η εξέλιξη και επέκταση της ηγεμονίας της Βακτριανής ανατολικότερα, περιέλαβε ολόκληρη τη σημερινή βόρεια Ινδία και το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Ινδίας. Μετά την κατάλυσή της, τη θέση της κατέλαβε το Ελληνοϊνδικό Βασίλειο, που απετέλεσε το ανατολικότερο άκρο του ελληνιστικού κόσμου και διήρκεσε μέχρι το 10 μ.Χ. οπότε επεκτάθηκε με την εγκαθίδρυση της αυτοκρατορίας του Κουσάν, η οποία υιοθέτησε πολλά χαρακτηριστικά του ελληνιστικού πολιτισμού. Ο πρώτος γνωστός μας Κουσάν μονάρχης τον 1ο μ.Χ. αιώνα έφερε το ελληνικότατο όνομα Ηραίος. Σημειωτέον ότι οι Κουσάν βασιλείς έκοβαν νομίσματα με πρότυπο το αττικό τετράδραχμο, τα οποία έφεραν αρχικά επιγραφές στην ελληνική γλώσσα και στη συνέχεια στη γλώσσα τους, την βακτριανή, χρησιμοποιώντας όμως πάντοτε το ελληνικό αλφάβητο.
Το Ελληνοϊνδικό βασίλειο, που κυβερνήθηκε από τριάντα έλληνες βασιλείς κατά τους δύο τελευταίους π.Χ. αιώνες και καταλύθηκε από τον Ινδο-σκύθη Rajuvula, υπήρξε το κέντρο του Ελληνοβουδισμού και ίσως η εντυπωσιακότερη απόδειξη της επίδρασης του ελληνικού πνεύματος σε μια ξένη κουλτούρα. Ο Ελληνοβουδισμός επηρέασε την πρώιμη καλλιτεχνική και πνευματική ανάπτυξη του Βουδισμού, και συγκεκριμένα του Μαχαγιάνα Βουδισμού. Οι ΄Ελληνες σαφώς δεν ήταν πολλοί, πλην όμως αρκετοί, όπως άλλωστε και στις υπόλοιπες κατακτημένες περιοχές, για να σχηματίσουν μιαν ακμάζουσα άρχουσα τάξη, η οποία συγχρωτίστηκε και αναμίχθηκε πολύ γρήγορα με τους ντόπιους και παρήγαγε αυτό τον θαυμάσιο πολιτισμό. Ο Στράτων Β’ ο Σωτήρ (25 π.Χ. – 10 μ.Χ.) υπήρξε πιθανώς ο τελευταίος ηγεμόνας του Ελληνοϊνδικού Βασιλείου μαζί με τον γιο του Στράτωνα Γ’ Σωτήρα Φιλοπάτορα, ο οποίος εικονίζεται ως συμβασιλέας σε κάποια νομίσματα με σύμβολο την κεραυνοφόρο Αθηνά ως θεά της σοφίας και προστάτιδά τους. Πρωτεύουσα του κράτους τους ήταν τα Σάγγαλα (ίσως το σημερινό Σιαλκότ του Πακιστάν) ή, κατ’ άλλη εκδοχή, η Βουκέφαλος Αλεξάνδρεια ή Βουκεφαλία.
Οι Γιοβάνας, όπως ονομάζονταν οι ΄Ελληνες της Ινδίας, έφεραν βαθιά μέσα τους την ελληνική τέχνη και φιλοσοφία συνδυασμένη με τη βουδιστική σοφία. Μετά την εξασθένηση της ινδικής «αναγέννησης» του Ασόκα, του επικαλούμενου Μεγάλου (304-232 π.Χ.), ο οποίος κυβέρνησε την απέραντη χώρα του πενήντα χρόνια μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν δηλαδή ξεχάστηκαν οι ΄Ελληνες, και εξασθένησε συγχρόνως και ο Βουδισμός, οι Ινδοί επανέφεραν την παλιά θρησκεία του Βραχμανισμού και μαζί της το παλιό κοινωνικό σύστημα. Πάντως ύστερα από τρεισίμιση αιώνες ελληνικής κυριαρχίας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου, η ελληνική επιρροή παρέμεινε ζωντανή ώς τουλάχιστον τον 4ο μ.Χ. αιώνα

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com