Ποια ήταν η Δέσπω Μπότση;

  Η Δέσπω (Δέσποινα) Μπότση καταγόταν από τη σουλιώτικη οικογένεια των Σεχαίων και ήταν σύζυγος του σουλιώτη οπλαρχηγού Γιωργάκη Μπότση. ΄Εγινε γνωστή για την αντίστασή της στα στρατεύματα του Αλή Πασά και τον ηρωικό της θάνατο μαζί με τα  γυναικόπαιδα που είχε υπό την προστασία της.

Μετά τη συμφωνία με τον Αλή Πασά, οι Σουλιώτες είχαν το δικαίωμα από τις 12 ώς τις 16 Δεκεμβρίου 1803 να εγκαταλείψουν ένοπλοι το Σούλι για όποιο μέρος ήθελαν. Μία μικρή ομάδα από 78 Σουλιώτες κατέφυγε στο χωριό Ρινιάσα του Ζαλόγγου, μεταξύ της Πρέβεζας και της Πάργας. Τότε, ένα στίφος 500 περίπου Τουρκαλβανών, σταλμένων από τον ραδιούργο Αλή Πασά, έκανε αιφνίδια επιδρομή  στη Ρινιάσα και άρχισε να σφάζει τους κατοίκους του χωριού και τους εκεί  εγκατεστημένους πρόσφυγες Σουλιώτες. Η Δέσπω, αρχηγός της οικογένειας μετά το θάνατο του συζύγου της,  προκειμένου να αποφύγει τους στρατώτες και να σώσει τους δικούς της, κλείστηκε στο κάστρο της περιοχής, το Κάστρο της Ρινιάσας, γνωστότερο ως Πύργο του Δημουλά και έκτοτε της Δέσπως,  με όλες τις κόρες, τις νύφες και τα εγγόνια της. Από εκεί πολέμησε γενναία κι όταν τέλειωσαν τα βόλια της, έβαλε φωτιά στο μπαρούτι του πύργου κι ανατινάχτηκε στον αέρα μαζί και με τους Τουρκαλβανούς που είχαν προφτάσει να μπουν στο κάστρο. ΄Ηταν η 25^η Δεκεμβρίου 1803.

        Ο ηρωισμός της Δέσπως Μπότση έχει απαθανατιστεί από το εξής πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι:

Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά τουφέκια πέφτουν.

Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;

Ουδέ σε γάμο ρίχνονται, ουδέ σε χαροκόπι.

Η Δέσπω κάνει πόλεμο με νύφες και μ΄ αγγόνια.

Αρβανιτιά την πλάκωσε στου Δημουλά τον πύργο:

«Γιώργαινα, ρίξε τ΄άρματα, δεν είναι εδώ το Σούλι,

εδώ είσαι σκλάβα του πασά, σκλάβα των Αρβανίτων».

«Το Σούλι κι αν προσκυνήσεις, κι αν τούρκεψε η Κιάφα,

η Δέσπω αφέντες Λιάπηδες δεν έκαμε, δεν κάνει».

Δαυλί στο χέριν άρπαξε, κόρες και νύφες κράζει:

«Σκλάβες Τούρκων μη ζήσωμε, παιδιά μ΄, μαζί μου ελάτε».

Και τα φυσέκια ανάψανε, κι όλοι φωτιά γενήκαν.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος     piombinos.com