Ποιος ήταν ο Κώττας;

     Ο  Κώττας ή Κώτες (βουλγ. Κώτε Χρήστωφ, ελλ. Κωνσταντίνος Χρήστου) υπήρξε έλληνας μακεδονομάχος, οπλαρχηγός, πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα. Γεννήθηκε το 1860 στο χωριό Ρούλια (σημ. Κώττας) των Πρεσπών του νομού Φλωρίνης και πέθανε το 1905 στο Μοναστήρι (σημ. Βίτολα της Βόρειας Μακεδονίας). Από το όνομα Κωνσταντίνος επικράτησε ο παρεφθαρμένος τύπος Ντίνος, Κώστας ή Κώτας. Το χωριό του Ρούλια ή Χρούλια αποτελούνταν αρχικά από αρβανιτοβλάχικες και σαρακατσάνικες οικογένειες που εκσλαβίστηκαν βαθμιαία στα μέσα του 19^ου αιώνα. ΄Ηταν σλαβόφωνος και ο πατέρας του ονομαζόταν Χρήστος και η μητέρα του Δέσποινα.  Η οικογένειά του, που έφερε το επώνυμο Ρουσάνης, ήταν από τις παλαιότερες του χωριού. Ο Κώττας δεν αγαπούσε ιδιαίτερα τα γράμματα, αλλά αναγκάστηκε για βιοποριστικούς λόγους να μάθει γραφή και ανάγνωση. Αρχικά άσκησε το επάγγελμα του αγωγιάτη και εξαιτίας του ταξίδευε για αρκετά χρόνια στη Θράκη, την Κωνσταντινούπολη και μέχρι τη Σερβία. Το 1886 επέστρεψε στο χωριό του, όπου άσκησε τα επαγγέλματα του παντοπώλη, του υποδηματοποιού, του κηροπλάστη και του ξενοδόχου. Απέκτησε αρκετά χρήματα και μέρος αυτών διέθετε για την αρωγή των φτωχών συγχωριανών του. Νυμφεύτηκε τη Ζωή Σφέτκου, με την οποία απέκτησε οκτώ παιδιά.

      Η Ρούλια βρισκόταν αρχικά στην παλαιά οδική αρτηρία Φλώρινα-Κορυτσάς και η θέση της την είχε καταστήσει εύκολο στόχο σε οθωμανικά στρατεύματα και άτακτες ένοπλες δυνάμεις.  Σε ηλικία 20 ετών ο Κώττας κατατάχθηκε σε ένα σώμα πολιτοφυλακής, το οποίο είχε σκοπό την πάταξη της ληστείας. Στα 33 του έγινε πρόεδρος του χωριού του, αλλά  στις αρχές του 1897  εγκατέλειψε  το χωριό του και βγήκε στα βουνά αντάρτης. ‘Αρχισε να καταδιώκει οθωμανούς άρχοντες και δικαστές κι έδωσε αρκετές μάχες εναντίον οθωμανικών στρατευμάτων, ακολουθώντας τους παλαίμαχους οπλαρχηγούς Στέφο Νταλίπη και  Γεώργιο Δούκα (Νταβέλη). Περιφερόταν στις περιοχές των Πρεσπών και της Φλώρινας καταδιώκοντας τούρκους και τουρκαλβανούς μπέηδες, που καταδυνάστευαν τους χριστιανικούς πληθυσμούς.  ΄Ετσι του απέδωσαν το προσωνύμιο ο Αετός των Κορεστίων.  Αρχικά ήρθε σε επαφή με τη βουλγαρική Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (ΕΜΕΟ) του κομιτατζή Λάζαρ Ποπτράικωφ, ο οποίος δρούσε  και αυτός κατά των οθωμανικών αρχών. Ο Κώττας εντάχθηκε στην ΕΜΕΟ και συνεργάστηκε με αρκετά στελέχη της σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις της, διατηρώντας ωστόσο την αυτονομία των κινήσεών του και αποσκοπώντας στη συσπείρωση των χριστιανών.  Το 1899 η ΕΜΕΟ είχε αρχίσει να γίνεται εχθρική προς το ελληνικό στοιχείο, οπότε ο Κώττας ήρθε το 1900 σε οριστική ρήξη προς αυτήν. Το 1902, με τη συνδρομή του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, συγκρότησε ένοπλα σώματα και τάχθηκε κατά των Βουλγάρων και των Οθωμανών. 

       Τον Ιανουάριο 1904 ο Κώττας Χρήστου κατέβηκε μαζί και με άλλους μακεδόνες οπλαρχηγούς στην Αθήνα προκειμένου να καταστρώσουν από κοινού με τους αξιωματικούς την επίσημη έναρξη του Μακεδονικού αγώνα. Με τη μεσολάβηση του Στέφανου Δραγούμη συνάντησε τον διάδοχο Κωνσταντίνο, στον οποίο εξέθεσε την κρίσιμη κατάσταση του ελληνισμού της Βορειοδυτικής Μακεδονίας και ζήτησε την αρωγή του ελληνικού κράτους. Η συνάντηση αυτή τον Ιανουάριο 1904 έμελε να αποτελέσει την επίσημη εμπλοκή του ελληνικού κράτους στην υπόθεση της Μακεδονίας. ΄Ως τον Μάιο 1904, τα ενωμένα σώματα των μακεδόνων  και κρητικών οπλαρχηγών υπό τις οδηγίες του Κώττα Χρήστου έδρασαν στη Βορειοδυτική Μακεδονία, προσπαθώντας να εξοντώσουν τους βούλγαρους κομιτατζήδες. Στις 9 Ιουνίου 1904 οθωμανικό απόσπασμα εντόπισε, κατόπιν προδοσίας, το κρησφύγετο του Κώττα στη Ρούλια, τον συνέλαβε και τον μετέφερε αρχικά στις φυλακές της Καστοριάς, εν συνεχεία στις φυλακές της Κορυτσάς και τελικά στις φυλακές του Μοναστηρίου(σημ. Βίτολα). Στις 27 Σεπτεμβρίου 1905 τον απαγχόνισαν στην  πλατεία Ατ Παζάρ του Μοναστηρίου στα σαράντα πέντε του χρόνια. Πεθαίνοντας πρόλαβε να φωνάξει στα σλαβικά: «Ντα ζίβι Γκ(ά)ρτσια», δηλαδή «Ζήτω η Ελλάδα).

        Φολιβος Ι. Πιομπίνος   piombinos.com