Ποιος ήταν ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς;

Ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς, γόνος γνωστής οικογένειας της Αργολίδας, της οποίας το αρχικό επώνυμο φαίνεται πως ήταν Ζαγομαλάς, και γιος του λογίου Ιωάννη Ζυγομαλά, υπήρξε επιφανής λόγιος, φιλόλογος, κωδικογράφος και αξιωματούχος του Οικονομικού Πατριαρχείου κατά τον 16ο αιώνα. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1544. Το 1555 η οικογένεια Ζυγομαλά μετοίκησε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο πατέρας Ιωάννης ασκούσε ήδη καθήκοντα λαϊκού αξιωματούχου και ρήτορα στο Πατριαρχείο, διδάσκοντας τα ελληνικά και ταυτόχρονα αντιγράφοντας χειρόγραφα κατά παραγγελίαν. Το 1564 ο εικοσάχρονος Θεοδόσιος μαρτυρείται ως νοτάριος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κωδικογράφος, ενώ ήδη το 1574 έχει προαχθεί σε πρωτονοτάριο της Μεγάλης Εκκλησίας και στα μέσα του 1591 ανέρχεται στο αξίωμα του δικαιοφύλακα. Το 1578 νυμφεύθηκε την Ειρήνη, με την οποία απέκτησε δύο γιους και δύο θυγατέρες.

Ο Θεοδόσιος Ζυγομαλάς έγινε γνωστός κυρίως λόγω της μακροχρόνιας αλληλογραφίας και φιλίας του με τον γερμανό φιλόλογο, ελληνοδίφη και ουμανιστή Μαρτίνο Κρούσιο (Martinus Crusius, 1526-1607), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης (Tübingen), o οποίος σημείωνε στο αναλυτικό ημερολόγιό του όλες τις πληροφορίες που τού έστελνε ο Θεοδόσιος και πολλές μάλιστα από αυτές τις δημοσίευσε στα βιβλία του, κυρίως στο Turcograeciae libri octo (Τουρκογραικικά) το 1584. Xάρη σε αυτές τις πληροφορίες του Θεοδοσίου και στα δημοσιεύματα του Κρούσιου αρχίζει να αναπτύσσεται το ενδιαφέρον των τότε Ευρωπαίων για τους ΄Ελληνες εκείνης της εποχής, χαρακτηρίζοντάς τους για πρώτη φορά απογόνους των αρχαίων Ελλήνων και των Βυζαντινών. ΄Αρχισε δηλαδή να αναπτύσσεται το πνευματικό και ιδεολογικό ρεύμα που θα εξελισσόταν υπό το όνομα «Φιλελληνισμός». Για χάρη του Κρούσιου, ο Θεοδόσιος μετέφερε στη δημώδη ελληνική της εποχής του αρκετά κείμενα που έτσι κατέστησαν γνωστό και το ομiλούμενο ιδίωμα στους συγχρόνους τους. Εξάλλου ανέπτυξε φιλίες και με άλλους ουμανιστές. Η τελευταία μαρτυρία που έχουμε περί αυτού χρονολογείται το 1614, οπότε ήταν εβδομηντάχρονος και ζούσε στην Κωνσταντινούπολη.

Ενδεικτικά έργα του:
-Πολιτική ιστορία της Κωνσταντινουπόλεως από το 1391 έως το 1578 (κατόπιν αιτήσεως του Κρούσιου)
-Περί των πολιορκιών και της παρά των Οθωμανών αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως και της τωρινής καταστάσεως της Ελλάδος
-Μακρά επιστολή προς τον Κρούσιο με χρονολογία 7 Απριλίου 1581
-Θεματοεπιστολαί στα αρχαία και τα δημώδη ελληνικά
-Περί της καταστάσεως της Ανατολικής Εκκλησίας
-Παράφραση σε δημώδη γλώσσα του βυζαντινού μυθιστορήματος «Στεφανίτης και Ιχνηλάτης»
-Παράφραση σε δημώδη γλώσσα της βυζαντινής συλλογής (Μικρή σύνοψη)
-Παράφραση της Εξαβίβλου του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου
-Κατάλογος οφφικίων της Μεγάλης Εκκλησίας
-Κατάλογος δημοσίων και ιδιωτικών βιβλιοθηκών της Κωνσταντινουπόλεως
-Πολυάριθμες επιστολές προς διαφόρους παραλήπτες
-Σύντομο περιηγητικό του Αιγαίου πελάγους
-Περιγραφή του ΄Ορους Σινά
-Περιγραφή του Αγίου ΄Ορους (τα δύο τελευταία περιλαμβάνουν αυτοσχέδιους χάρτες)

Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.com