Ποιος ήταν ο Μπεργαδής ή Μπεργαής;

Ο Μπεργαδής ή Μπεργαής, αγνώστου λοιπού ονόματος,  είναι ο ποιητής του στιχουργήματος που επιγράφεται «Απόκοπος» (=Αποκαμωμένος, κατάκοπος). Από τη γλώσσα του εικάζεται πως ήταν Κρητικός και πιθανόν να καταγόταν από τη γνωστή βενετοκρητική οικογένεια Brergadin ή Bregadin , την εγκατεστημένη στο Ρέθυμνο, όπου συναντούμε το ίδιο επώνυμο με τον ποιητή σε καταλόγους του 17^ου αιώνα.  Το ως άνω έργο του, που πρέπει να το έγραψε γύρω στο 1450 μ.Χ., αποτελείται από 500 και πλέον ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους, ανήκει δε στον κύκλο των ποιημάτων που περιγράφουν  κατάβαση στον ΄Αδη. Το ίδιο θέμα  συναντούμε στον ΄Ομηρο, στον Βιργίλιο και, στα νεότερα χρόνια, στον Δάντη.  Τον τίτλο του τον πήρε από τον πρώτο στίχο του: Μιαν από κόπου ενύσταξα, να κοιμηθώ εθυμήθην (=κάποτε νύσταξα από την κούραση κι επιθύμησα να κοιμηθώ). Γλωσσικά και λογοτεχνικά τοποθετείται μεταξύ των έμμετρων βυζαντινών μυθιστοριών και των έργων της κρητικής παραγωγής , πλησιάζοντας περισσότερο προς τα τελευταία. Ο χαρακτήρας και η γλώσσα του, παρ’ όλα τα λόγια στοιχεία,  είναι ισχυρά δημώδης, και γι’ αυτόν το λόγο διαβαζόταν από τον λαό, όπως το αποδεικνύουν οι πολυάριθμες εκδόσεις του. Σημειωτέον πως ο «Απόκοπος» αποτελεί το αντιπροσωπευκτικότερο δείγμα της πρώιμης Αναγέννησης στην κρητική λογοτεχνία. Εξάλλου αποτελεί πρώτο έντυπο κείμενο σε νεοελληνική γλώσσα, το πρώτο έντυπο λαϊκό λογοτεχνικό ανάγνωσμα, το οποίο τύπωσε για πρώτη φορά ο Κρητικός στην καταγωγή, εγκατεστημένος στη Βενετία, Νικόλαος Καλλιέργης, γιος του γνωστού τυπογράφου Ζαχαρία Καλλιέργη,  το 1509.

Φοίβος Ι. Πιομπίνος     piombinos.com