Κείμενα

Αυτό τον καιρό προβάλλεται στους κινηματογράφους η ταινία «Hannah Arendt» της γερμανίδας ενδιαφέρουσας σκηνοθέτιδας Μαργκαρέτε φον Τρόττα. ‘ Οπως εμφαίνεται από τον τίτλο, η εν λόγω ταινία αναφέρεται στη γερμανοεβραϊκής καταγωγής, αλλά πολιτογραφημένη αμερικανίδα, φιλόσοφο Χάννα ΄Αρεντ (1906-1975). Μεταξύ των βιβλίων που έχει γράψει ας αναφερθούν δύο: Οι ρίζες του ολοκληρωτισμού (1951), στο οποίο αναλύει την ανάπτυξη του αντισημιτισμού και του ιμπεριαλισμού στο πλαίσιο του εθνικού κράτους, επισημαίνοντας τη σύγκλιση […]

Η λέξη εξάρτηση παράγεται από το ρήμα εξαρτώ και σημαίνει: 1. τη σχέση κατά την οποία κάποιος/κάτι βρίσκεται υπό τον έλεγχο, την κυριαρχία άλλου και δεν μπορεί να δράσει ή να υπάρξει αυτόνομα (π.χ. η εξάρτησή της από τον άντρα της την κατέστησε άβουλο όργανό του / η εξάρτησή του από τη μητέρα του δεν τού επέτρεψε ν’ ανοίξει τα φτερά ώστε να αυτονομηθεί) 2. τη σχέση υποταγής (π.χ. πάντοτε […]

Η λέξη εγχείρηση είναι αρχαία (πβ. Γαληνού, Ανατομικαί εγχειρήσεις), δηλώνει τη χειρουργική επέμβαση καί γράφεται με –η-, γιατί παράγεται από το αρχαίο ρήμα εγχειρώ,   (αρχική σημασία= θέτω την χείρα), δηλαδή χειρουργώ. Από το ρήμα εγχειρώ, εκτός από τη λέξη εγχείρηση, έχουμε τις λέξεις εγχειρητικός, μετεγχειρητικός και εγχείρημα (=επέμβαση, προσπάθεια). Η λέξη εγχείριση είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος εγχειρίζω  και σημαίνει «την πράξη  του να δίνεις κάτι στα χέρια κάποιου ή […]

Ως γνωστόν, τα θηλυκά επώνυμα σχηματίζονται από τη γενική ενικού του αντίστοιχου ανδρικού επωνύμου. Ως γνωστόν επίσης, τα ανδρικά επώνυμα, όπως άλλωστε όλα τα επίθετα, είναι κλιτά μέρη του λόγου. Μόνο τα θηλυκά επώνυμα δεν κλίνονται, αφού παραμένουν πάντοτε στη γενική. ΄Ετσι, λέμε π.χ. η Αλέκα Μαβίλη, της Αλέκας Μαβίλη, την Αλέκα Μαβίλη. Τελευταία ωστόσο έχει προκύψει, δεν ξέρω πόθεν, και τείνει να καθιερωθεί η συνήθεια κάποια ανδρικά επώνυμα που […]

Το ρήμα κλείνω προέρχεται από το αρχαίο κλείω. ΄Οπως συμβαίνει και με άλλα ρήματα (λ.χ. δίνω - δίδω, λύνω – λύω, στέλνω – στέλλω κ.λπ.), τα περισσότερα σύνθετα διατηρούν τον αρχικό τύπο του ρήματος (λ.χ. καταδίδω αντί του καταδίνω, παραλύω αντί του παραλύνω, καταστέλλω αντί του καταστέλνω), έτσι και επί του προκειμένου, το κλείω εμφανίζεται στα σύνθετα (λ.χ. απο-κλείω, εγ-κλείω, εμ-περι-κλείω, περι-κλείω, εσω-κλείω), και όχι στον νεότερο τύπο κλείνω, από […]

Το επίθετο κενός είναι συνώνυμο του επιθέτου άδειος και υποδηλώνει εκείνον που δεν περιέχει τίποτα (π.χ. οικονομίες βρήκε κενό το κουτί όπου έκρυβε τις οικονομίες του). Εξάλλου σημαίνει αυτόν που δεν έχει καταληφθεί (π.χ. υπάρχει ακόμα ένα κενό δωμάτιο στο ξενοδοχείο), δεν έχει συμπληρωθεί (π.χ. τόσους μήνες μετά το θάνατο του δεσπότη, η μητροπολιτική έδρα των Ιωαννίνων παραμένει κενή), καθώς και εκείνον που στερείται ουσιαστικού περιεχομένου και νοήματος (π.χ. κενές […]