Γλωσσικά (ΠΓ’): η χρήση των επιθέτων «ψηλός», «κοντός» και «χαμηλός»

Το επίθετο ψηλ-ός, -ή, -ό χρησιμοποιείται τόσο για ανθρώπους όσο και για πράγματα (π.χ. ψηλός άντρας, ψηλή γυναίκα, ψηλό παιδί, ψηλός φράχτης, ψηλό βουνό, ψηλό δέντρο, ψηλό ταβάνι, ψηλά τακούνια κ.λπ.). Ωστόσο το αντώνυμό του κοντ-ός, -ή, -ό χρησιμοποιείται κυρίως για πρόσωπα, ενώ το αντώνυμό του χαμηλ-ός, -ή, -ό χρησιμοποιείται κυρίως για πράγματα. ΄Ετσι, στα παραπάνω παραδείγματα δεν γίνεται να κάνουμε λόγο για χαμηλό άντρα, χαμηλή γυναίκα ή χαμηλό παιδί, αλλά για κοντό άντρα, κοντή γυναίκα ή κοντό παιδί, αφού πρόκειται για πρόσωπα. Επίσης, δεν είναι ορθό να κάνουμε λόγο για κοντό φράχτη, κοντό βουνό, κοντό δέντρο, κοντό ταβάνι ή κοντά τακούνια, αλλά για χαμηλό φράχτη, χαμηλό βουνό, χαμηλό δέντρο, χαμηλό ταβάνι ή χαμηλά τακούνια, αφού πρόκειται για πράγματα. Και στα σύνθετα επίθετα κάνουμε επίσης λόγο για ψηλοτάκουνες και χαμηλοτάκουνες (όχι όμως κοντοτάκουνες) γόβες, για ψηλοτάβανο και χαμηλοτάβανο (όχι κοντοτάβανο) δωμάτιο ή για υψηλόσωμο και κοντόσωμο (όχι χαμηλόσωμο) άντρα. Στην περίπτωση ωστόσο των πραγμάτων υπάρχουν, ως είναι φυσικό, και κάποιες εξαιρέσεις, όπως λ.χ. κοντός πάσσαλος, κοντή φούστα, κοντή πιτζάμα, κοντό μαλλί, κοντό μανίκι, κοντό παντελόνι, κοντό φουστάνι, κοντός ψαλμός, κοντή γιορτή. Σε αυτές όμως τις περιπτώσεις το επίθετο κοντός δεν είναι αντίθετο του επιθέτου ψηλός αλλά του επιθέτου μακρύς (π.χ. μακριά φούστα, μακριά πιτζάμα, μακρύ μαλλί, μακρύ μανίκι, μακρύ παντελόνι, μακρύ φουστάνι, μακρύς ψαλμός).

Φοίβος Ι. Πιομπίνος  piombinos.blogspot.gr