Το ορθό είναι εποχικός από το ουσιαστικό εποχή, όπως και τα: εξοχικός από το εξοχή, κατοχικός από το κατοχή, μετοχικός από το μετοχή, συνοχικός από το συνοχή κ.ά. Επίθετα παράγωγα σε –ιακός αναμένονται κανονικά από ουσιαστικά σε –ι-: ήλιος – ηλιακός, θεμέλιο – θεμελιακός, κρανίο – κρανιακός, όριο – οριακός, πτυχίο – πτυχιακός κ.ο.κ. Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.blogspot.gr
Η γλώσσα είναι, εκτός των άλλων, ένα μικρού μεγέθους ψάρι με χαρακτηριστικό αγκιστροειδές ρύγχος, που αλιεύεται για το άπαχο, εύπεπτο και νόστιμο κρέας του. Η γόπα είναι, εκτός από το τμήμα του τσιγάρου που μένει ακάπνιστο, ένα ψάρι με επίμηκες σώμα, που συναντάται στις εύκρατες θάλασσες και αλιεύεται πολύ, ιδιαίτερα στη Μεσόγειο, για την εύγευστη σάρκα του. Η δράκαινα είναι ο θηλυκός δράκος, αλλά και ένα ψάρι με μικρό πτερύγιο, […]
Σημαντικός αριθμός λογίων επιθέτων (π.χ. αγνώμων, αιθεροβάμων, ατέρμων, αφρων, βασιλόφρων, δεισιδαίμων, εθνικόφρων, ειδήμων, ευγνώμων, ευδαίμων, ισχυρογνώμων, μείζων, μετριόφρων, νοήμων, νομιμόφρων, παράφρων, πλείων, σώφρων, φιλοθεάμων, φιλόφρων κ.λπ.) χρησιμοποιούνται και στις μέρες μας στον δοκιμιακό κυρίως λόγο. Το αρσενικό και το θηλυκό γένος των επιθέτων τούτων συμπίπτουν στην κλίση τους, αφού είναι τριγενή αλλά δικατάληκτα επίθετα. Στον καθημερινό λόγο επικτατεί η τάση να χρησιμοποιείται ο μεταπλασμένος τύπος τους σε –ας. ΄Οπως δηλαδή […]
Το αποφάσισαν τελικά οι δανειστές της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, αφού μάς έψησαν κυριολεκτικά το ψάρι στα χείλη, να προχωρήσουν στην εκταμίευση της τρίτης δόσης προκειμένου να «αντιμετωπιστεί η κρίση του χρέους» (!) Μή χαίρεστε όμως και θριαμβολογείτε προκαταβολικά, γιατί αυτή η δόση θα μάς δοθεί σε τρεις δόσεις. Η δόση δηλαδή θα εκταμιευτεί σε δόσεις. Αν αυτό δεν είναι εξοργιστικός εμπαιγμός της Ελλάδας, τότε πώς να το χαρακτηρίσουμε; Σε ανακοίνωσή […]
Το προτασιακό επίρρημα πιθανόν (< πείθ-ω) έχει τη σημασία του ίσως, του είναι δυνατόν να συμβεί κάτι σύμφωνα με τα δεδομένα, και συντάσσεται με το σύνδεσμο να: πιθανόν να καθυστέρησε λόγω της κίνησης / πιθανόν να μην μπορέσω να σ’ επισκεφθώ μέσα στη βδομάδα. Το προτασιακό επίρρημα πιθανώς σημαίνει κατά πάσα πιθανότητα (π.χ. πιθανώς δεν ήρθε λόγω ματαίωσης της πτήσης). Η δήλωση πιθανότητας με το επίθετο πιθανός και το προτασιακό […]
Από τη Μεταπολίτευση και εντεύθεν, έχει σχεδόν καθιερωθεί με κάθε αλλαγή ή ανασχηματισμό κυβέρνησης να αλλάζουν οι ονομασίες των Υπουργείων καθώς και των εξαρτωμένων απ’ αυτές Δημοσίων Υπηρεσιών. Εφαρμόζεται δηλαδή η λαϊκή ρήση: «άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα του αλλιώς». ΄Ετσι, λόγου χάριν, το Εθνικό ΄Ιδρυμα Ραδιοφωνίας μετονομάστηκε κατά καιρούς από ΕΙΡ (1945) σε ΕΙΡΤ, ΕΡΑ, ΕΡΤ, ΝΕΤ και δεν θυμάμαι τί άλλο, και τώρα προτείνεται, όταν με […]
Το ρήμα εκλέγω σημαίνει: 1. αναδεικνύω με την ψήφο μου κάποιον ως αντιπρόσωπό μου σε Κοινοβούλιο, σύλλογο, συνδικάτο κ.λ.π. συλλογικά όργανα (π.χ. τον εξέλεξαν πρόεδρο της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλλήλων) 2. διαλέγω μεταξύ περισσοτέρων (π.χ. δυσκολεύομαι να εκλέξω μεταξύ των δύο λιθογραφιών). Τα ρήματα επιλέγω και διαλέγω μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και το ρήμα εκλέγω. ΄Ομως το ρήμα εκλέγω έχει περιοριστική σημασία και χρησιμοποιείται συνήθως στην περίπτωση επιλογής δια ψηφοφορίας. Απεναντίας τα […]
Εριστικός χαρακτηρίζεται όποιος προκαλεί εντάσεις και φιλονικίες, που συχνά καταλήγουν σε καβγάδες (π.χ. ο προϊστάμενός μου έχει μονίμως εριστική διάθεση / η πεθερά μου είναι εκ φύσεως εριστικό άτομο και αρπάζεται εύκολα). Το επίθετο ερειστικός είναι παράγωγο του ρήματος ερείδομαι (=στηρίζομαι) και ως τεχνικός όρος σημαίνει «υποστηρικτικός». Φοίβος Ι. Πιομπίνος piombinos.blogspot.gr
Ο περισσότερος κόσμος που αγνοεί την Αρχαία πιστεύει πως οι λέξεις δεύρο και δεύτε είναι προστακτικές του ενικού και του πληθυντικού αντιστοίχως αριθμού κάποιου ρήματος, επειδή ακριβώς χρησιμοποιούνται στην Καινή Διαθήκη με ρηματική χροιά. Κι όμως οι δύο αυτές λέξεις είναι παρά πάσαν προσδοκία επιρρήματα. Το δεύρο έχει ως συνώνυμα το «εδώ», το «προς τα εδώ» ή το «εμπρός» και ενίοτε συνοδεύεται από προστακτική: δεύρο ακολούθει μοι (Ματθ. 19, 21) […]
Λέξεις-θροΐσματα από τον κόσμο τον χρυσό, τον «πέραν», με την Μαρία Παπαϊωάννου
close
