ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΑ

Το ουσιαστικό λήμμα σημαίνει κάθε λέξη που περιλαμβάνεται και σχολιάζεται μέσα σ’ ένα λεξικό· εμφανίζεται με τον βασικό της τύπο, δηλαδή στην ονομαστική ενικού για τα ουσιαστικά και τα επίθετα,  στο α’ πρόσωπο ενικού οριστικής ενεργητικού ενεστώτος για τα ρήματα  κ.ο.κ., και εξαίρεται συνήθως με έντονα γράμματα: η σπουδαιότητα ενός λεξικού κρίνεται από τον πλούτο των λημμάτων του.       Το ουσιαστικό λίμα αναφέρεται στο ατσάλινο εργαλείο με χαρακιές ή δόντια, […]

Οι λέξεις έλλειψη και έλλειμμα χρησιμοποιούνται συνήθως εσφαλμένα· κι όμως η σημασία τους είναι διακριτή. Η λέξη έλλειψη σημαίνει 1. την κατάσταση κατά την οποία δεν υπάρχει κάποιος ή κάτι, την ανυπαρξία, την απουσία: έλλειψη απαρτίας, εμπιστοσύνης, ενδιαφέροντος, οργάνωσης, πείρας, πίστης, προσωπικού, χρόνου, ψυχραιμίας 2. (μτφ.) την ατέλεια, το ελάττωμα: η εργασία του εμφανίζει σοβαρές ελλείψεις. Αφήνουμε επί του παρόντος ασχολίαστη τη γλωσσολογική και τη μαθηματική σημασία της λέξης. Η […]

Τα κυριότερα είδη των κύριων ονομάτων είναι τα ονόματα των ανθρώπων και οι τοπωνυμίες, τα ονόματα των τόπων, δηλαδή τα ονόματα των χωρών, πόλεων και χωριών, ποταμών, λιμνών, βουνών, νησιών, τοποθεσιών κτλ. Το πρώτο γράμμα όλων αυτών γράφεται με κεφαλαίο:         Αγαμέμνων, Βασιλεία, Γιώργος, Δημήτρης, Ελένη, Ελύτης, Καβάφης, Βενιζέλος, Καποδίστριας, Μεταξάς, ΄Οθωνας, Τσαρούχης, καθώς και τα υποκοριστικά των βαφτιστικών: Μεμάς, Μάκης, Λένα, Πόπη, Ρίτα, Σία.         Ελλάδα, Ιταλία, Δανία, ΄Ηπειρος, […]

Τα διαλυτικά (¨) σημειώνονται πάνω από το ι ή το υ, για να δείξουμε ότι το ι και το υ πρέπει να τα προφέρουμε χωριστά από το προηγούμενο φωνήεν α, ε, ο, υ: χαϊδεύω, θεϊκός, ευνοϊκός, μυϊκός, πλαϊνός, πραϋντικός, ξεϋφαίνω, κοροϊδεύω, παλλαϊκός. Καταργούνται τα περιττά διαλυτικά, όταν δηλαδή δεν είναι απαραίτητα για τη σωστή προφορά μιάς λέξης. ΄Ετσι δεν σημειώνονται λ.χ. διαλυτικά: α) σε συνδυασμούς φωνηέντων, που δεν είναι δίψηφα: […]

    Τα λεξικά προθήματα γαιο- κ. γαιό- κ. γαι- χρησιμοποιούνται για το σχηματισμό λέξεων που έχουν σχέση: 1. με την καλλιέργεια της γης ή με έκταση γης: γαιο-κτήμονας, γαιο-κτησία, γαιό-ραμα 2. με κάτι που προέρχεται από τη γή: γαι-άνθρακας 3. με κάτι που είναι φτιαγμένο από χώμα: γαιό-τοιχος, γαιό-σακος.      Τα λεξικά προθήματα γεω- κ. γεώ- δηλώνουν ότι κάποιος ή κάτι σχετίζεται με τη Γη ή τη γη (ως έδαφος […]

Η λέξη νήψη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα νήφω (= είμαι νηφάλιος, εγκρατής, απέχω από οινοποσία) και δηλώνει: 1. την κατάσταση εκείνη πνευματικής εγρήγορσης, που σχετίζεται με τη νηφαλιότητα και τη σωφροσύνη 2. την ανάκτηση των δυνάμεων μετά από ασθένεια, την ανάρρωση. Από το νήφω προκύπτει το επίθετο νηπτικός, που χρησιμοποιείται για το χαρακτηρισμό της μυστικής εκείνης στάσης της ορθόδοξης θεολογίας που καλείται νηπτική θεολογία, καθώς και των μοναχών και […]

Θα ασχοληθούμε με κάποια συνήθη ορθογραφικά λάθη, τα οποία ωστόσο δεν εκλαμβάνονται ως τέτοια. Μπορεί η λατρεία να γράφεται με –ει-, όμως η ειδωλολατρία γράφεται με –ι-. Και τούτο επειδή η σύνθετη λέξη ειδωλολατρία δεν παράγεται από το είδωλο+λατρεία, αλλά είναι παρασύνθετο παράγωγο της σύνθετης λέξης ειδωλολάτρης, οπότε γράφεται όπως όλα τα λήγοντα εις –ια: όπως π.χ. κακός – κακία. Η λέξη λατρεία γράφεται με –ει- ως παράγωγο του ρήματος […]

    ΄Ηπειρος καλείται το ορεινό γεωγραφικό διαμέρισμα της ΒΔ. Ελλάδας, που περιλαμβάνει τους νομούς ΄Αρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας. Κατά την Αρχαιότητα εκτεινόταν από τον Αμβρακικό Κόλπο μέχρι την Ιλλυρία, περιελάμβανε τη σημερινή Ν. Αλβανία, ή αλλιώτικα την υπόδουλη Βόρεια ΄Ηπειρο, και συνόρευε στα ανατολικά με τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Στα βυζαντινά χρόνια αποτελούσε το ομώνυμο ανεξάρτητο Δεσποτάτο που ιδρύθηκε από τον βυζαντινό άρχοντα Μιχαήλ ΄Αγγελο Δούκα Κομνηνό μετά […]